معرفی و بررسی مستند همسایه‌ام میشی؟ (?Won’t You Be My Neighbor) 

مستند ماندگار “همسایه‌ام میشی؟” (?Won’t You Be My Neighbor) روایت‌گر داستان مردی تاثیرگذار و تحسین‌برانگیز با نام آقای راجر است. این مستند مورد اقبال بسیاری از بینندگان قرار گرفته و از برترین‌های تاریخ به شمار می‌رود. در ادامه به بررسی م معرفی آن خواهیم پرداخت. پس همراه بهترین سرگرمی باشید.

نگاه کلی

“همسایه‌ام میشی؟” ، داستان زندگی فرد مک­فیلی راجرز، وزیر پروتستان (معلم مذهبی بخشی از کلیسای پروتستان)، فعال حقوق کودکان و محبوب­ترین جمهوری­‌خواه از زمان اَبی لینکلن است. مانند اَبیِ راستگو، آقای راجرز به دلیل پوشیدن لباسی خاص و دانستن رگ خواب چند نماینده کنگره مشهور بود. از سال 1968 تا 2001 ، آقای راجرز با ارائه یک برنامه نیم ساعته برای مقابله با خشونت در کارتون‌ها­، میلیون­‌ها کودک را سرگرم کرد. او با این برنامه کودکان را به مدت نیم ساعت از جلوی دست و پای والدین خود دور نگه داشت. او در شبکه­ پی بی اس آواز می­‌خواند و مشاوره می­‌داد؛ راجرز در این برنامه همراه با عروسک گربه‌­ای که صدایش مادر من را دیوانه می‌کرد، نقش آفرینی کرده است. حالا 15 سال پس از مرگ او، تلاش­‌های قهرمانانه فرد راجرز سرانجام بر پرده سینما جشن گرفته می­‌شود.

درباره آقای راجرز

یکی ازبهترین لحظات “تشویق ایستاده” در مستند جذاب مورگان نویل، حداقل برای من، این است که نوازنده ویولن­سل یویو ما، اولین ملاقات خود را با مردی که برای همیشه به عنوان صاحبخانه “محله آقای راجرز” شناخته خواهد شد، توصیف می­‌کند. یویو ما می­‌گوید: “او حسابی من را ترساند و حق هم داشتم که بترسم. بچه هم که بودم آقای راجرز من را می‌ترساند. او مرا عصبی می­‌کرد؛ ترسی که توسط پسرعموی من که می­‌گفت راجرز در واقعیت یک قاتل زنجیره‌­ایست، بیشتر هم ­شد. پسرعمویم می­‌گفت آقای راجرز عده­ای را فریب داده و به برنامه خودش کشانده است. بعد ادامه می‌داد که او سر آن‌ها را با استفاده از چرخ و فلک قطع کرده است.

مهم نبود آقای راجرز چه کار کند، تماشای برنامه او باعث می‌شد احساس عجیبی داشته باشم. او بیش از حد ملایم، بسیار ساکت و آرام بود؛ این برای من تا حدی عجیب و غریب بود. محیطی که من در آن بزرگ می­شدم هرچیزی بود جز آرام و ساکت! خواهرم فکر می­کرد که او خصوصیتی جادویی دارد؛ شاید این حرف او اثبات این­ باور قدیمی درباره دختران باشد که چیزها را خیلی زودتر از پسران می­فهمند! البته که در نهایت من هم به همین نتیجه رسیدم. 24 سال طول کشید تا فهمیدم چه چیزی باعث شده آقای راجرز تا این حد محبوب و تأثیرگذار باشد. بعداً بیشتر در این باره خواهم گفت.

محترم، خنده‌دار، دوست داشتنی

“همسایه‌ام میشی؟” به بسیاری از شایعات رایج در مورد آقای راجرز پایان می­دهد. مستند این کار را به همان روش صریح و درعین حال موجزی انجام می­‌دهد که آقای راجرز با بچه­‌ها حرف می‌­زد. شایعه بدن پر از خال کوبی او با نشان دادن آقای راجرز در حال شنای روزانه خود در استخر محلی پاسخ داده شده است. هیچ اشاره‌ای به خشونت روی صحنه یا محل فیلم‌برداری نمایش یعنی ساختمان‌های”لُند آو مِیک بلیو”وجود ندارد. در عوض، “همسایه‌ام میشی؟” با نشان دادن منبع الهام برای ساخت عروسکی که در داخل چرخ و فلک زندگی می‌کرد این خلا را جبران می­کند. تماشای آقای راجرز همیشه محترم که می‌تواند شیطنت و بدجنسی کند، واقعا خنده دار است.

رویکرد متفاوت

به جای حساب کردن روی مصاحبه با افراد مشهور و این که آقای راجرز برای آنها چه مفهومی داشت، “همسایه‌ام میشی؟” از معدود افراد نزدیک به او و همسایگانش برای قضاوت استفاده می­‌کند. این افراد شامل همسرش جواَن و فرزندانشان می‌شود. علاوه بر آن‌ها با اعضای تیم بازیگری، دیوید نیول (آقای مک فیلی)، فرانسوا کلمونز (افسر کلمونز) و جو نگری (هندی من)، مصاحبه می­شود. جو نگری، به ویژه باعث می­‌شود که صحنه مانند یک مهمانی شلوغ به نظر برسد. همه به این نتیجه می‌­رسند که در زیر ظاهر مهربان آقای راجرز یک تندروی واقعی و شاید حتی کسی با قدرت‌­های ماورایی وجود داشته باشد. در صحنه‌­ای از هفته اول نمایش محله روی آنتن، پادشاه عروسکی خیرخواهِ  لند آو میک بلیو، شاه فرایدیِ سیزدهم برای ساخت دیواری به منظور بیرون نگه داشتن عناصر نامطلوب بیانیه‌­ای صادر می­‌کند.

“همسایه‌ام میشی؟” مهر تاییدی است براین ایده که او واقعا یک تندرو است. برای مثال ایده دردسرسازی در آهنگ تیتراژی وجود دارد که آقای راجرز در ابتدای هر نمایش برای بچه­‌ها می­‌خواند. در آن، یک مرد سفیدپوست از همه دعوت می­‌کند که بدون در نظر گرفتن رنگ پوستشان، به محله او بیایند. او می‌­خواند: “من همیشه دوست داشتم همسایه‌­ای مثل تو داشته باشم. دقیقا ” احساسی که اکثر آمریکایی­‌ها در دوره‌ای که “محله آقای راجرز” نمایش داده می‌­شد، در موردش همدل نبودند.
ادی مورفی در”محله آقای رابینسون”، مفهوم ” ترس از محله سیاهان ” را به­ خوبی دست‌مایه نمایش هجوآمیز درخشان خود قرار می­‌دهد.

ویژگی‌های منحصر به فرد آقای راجرز

نبوغ واقعی آقای راجرز را نویل در دو مورد به یاد ماندنی به خوبی نشان می‌­دهد. اولین مورد حضور آقای راجرز به نمایندگی از ال بی جی برای تامین بودجه آخرین محصول آن‌ها یعنی سیستم پخش عمومی در برابر کنگره است. راجرز در مواجهه با رفتار خصمانه سناتور پاستوره، که از قبل تصمیم خود را برای مخالفت گرفته بود، به خواندن آهنگی که برای نمایش خود نوشته بود کفایت کرد. پاستوره بلافاصله تسلیم شد. او گفت: “شما همین الان 20 میلیون دلار خود را به دست آوردید.” اتفاقی که حتی در فیلمی از جیمی استوارت هم باورش نمی­‌کنید؛ خدا بهمان رحم کند اگر در این دوره و زمانه در واشنگتن دی سی تکرار شود. با این وجود، تصاویر این اتفاق در یوتیوب قابل مشاهده است.

نقشی ماندگار

مورد دوم اتفاقیست که آقای راجرز موضوعی را که با شخصیت افسر کلمونز رخ می‌­دهد، رهبری می‌کند. كلمونز به عنوان یك آفریقایی ­تبار آمریكایی، ابتدا برای بازی در نقش پلیس در این نمایش مردد بود. او سرانجام به اهمیت این که بچه‌­های رنگین پوست چهره آشنا و دوستانه‌­ای از یک مجری قانون ببینند، پی‌برد. مهم‌تر از آن، او در قسمتی پرحاشیه به ایفای نقش پرداخت. در آن قسمت آقای راجرز با دعوت از كلمونز برای پیوستن به او در یك استخركوچك، از مفهوم استخرهای شنای تفكیك شده به شدت انتقاد کرد. نویل این صحنه از نمایش را با تصاویری همراه می‌­کند که نجات غریق‌­های سفیدپوست در استخری که بچه ­های سیاه در آن شنا می­کنند، سفید کننده می‌­ریزند.

با این حال، کلمنز مثالی را هم به یاد ما می­‌آورد. مثالی که البته آقای راجرز چندان در مورد آن روشنفکرانه برخورد نمی­‌کرد. یکی از کارمندان متوجه می­‌شود که آقای کلمونز که تا آن زمان کسی در محل کار از همجنسگرا بودن او مطلع نبود، به یک کلوب مخصوص همجنس‌گرایان رفت و آمد می­ کند. کلمونز اعتراف می‌کند که اوقات خوشی را در این کلوب داشته است. او بلافاصله مطلع می‌­شود که تکرار این رفت و آمدها منجر به کنار گذاشته شدنش از برنامه خواهد شد.

می‌­توانم تصور کنم کدام شخصیت عروسکی “لند آو میک بلیو” وظیفه داشته آقای کلمنز را مطلع کند که محله‌­ی آقای راجرز جایی برای همجنس‌گرایان ندارد. به گمانم این شخصیت هنریتا، گربه­ برنامه بوده است که به او گفته “میو میو، کلوب همجنس‌گراها میو میو، نه نه میو میو، اخراج!”. البته آقای کلمنز ناگفته نمی­‌گذارد که آقای راجرز بعد از مدتی بالاخره این واقعیت را در مورد او می­پذیرد و اوضاع عادی می­شود.

مطالب مرتبط: معرفی و بررسی مستند فاصله را دریاب (Minding the Gap) + لینک دانلود 

جست و جو در اعماق شخصیت اصلی

“همه چیز به عشق ختم می‌شود یا فقدان آن عشق “، جمله‌­ای که آقای راجرز در یک تصویر قدیمی به ما می­‌گوید.
 مثل دوست عروسک­‌گردان و همکار او در پی بی اس، جیم هنسن، فرد راجرز از عروسک­‌ها برای بیان بسیاری از پیام‌­هایش استفاده می­‌کرد. اولین عروسک او دانیل، ببری راه راه است که به عنوان شخصیت متحرک در میان­برنامه‌­ها استفاده می­‌شد. همسر آقای راجرز به این نکته اشاره می­‌کند که دانیل، تجسم نیازهای کودکی آقای راجرز به دوست داشته‌­شدن و احساس ناامنی ناشی از آن است. گفته شده آقای راجرز به خاطر اضافه وزنش در کودکی مورد آزار و تمسخر قرار می‌گرفته است.

همکلاسی‌هایش او را در مدرسه فردی چاقه صدا می‌­زدند. این اتفاقات می­تواند منجر به این شده باشد که او در بزرگسالی احساسات کودکان را به اندازه احساسات افراد بالغ مهم می­‌دانست و بر آن تاکید می­‌کرد. مردم البته به سرعت متوجه می‌شوند که دانیل سمبل معصومیت است. آقای راجرز صداپیشه­ی شاه فرایدی سیزدهم هم هست. وی نماد نیاز یک انسان بالغ برای پیدا کردن جایگاه خود در زندگیست.

مستندی الهام بخش

تماشای محله­ آقای راجرز از زاویه دید یک بزرگسال بسیار جالب است. شما به سرعت متوجه می­‌شوید که مرز مشخصی بین واقعیت و خیال ترسیم شده است. مثلا ما هیچ وقت به این سمت سوق داده نمی‌­شویم که باور کنیم قسمت­‌های عروسکی چیزی به جز نمایش هستند. آقای راجرز هرگز به بیننده‌­اش از بالا به پایین نگاه نمی­‌کند؛ همینطور هرگز مسائل ناراحت کننده­ای مثل مرگ یا خشم را خوب و ساده جلوه نمی‌­دهد. او به حقیقت وفادار و در رفتارش جدی و استوار است. من را به یاد لحظه‌­ای می‌­اندازد که بالاخره تصویر روشنی از آقای راجرز پیدا کردم.

شخصیتی تاثیرگذار

سال‌ها پیش روزی پریشان و ناراحت از محل کارم در وال استریت به خانه آمده بودم. خسته بودم و استرس داشتم و بیشتر از آن چه فکرش را کنید احساس بدبختی می­‌کردم. بدون قصد خاصی تلویزیون را روشن کردم و برای درست کردن شام به آشپزخانه رفتم. تلویزیون روی کانال پی بی اس بود و من می‌­توانستم صدای آقای راجرز را بشنوم. با وجود این که خوب به حرف‌هایش گوش نمی­دادم همان موقع متوجه شدم که چرا بچه‌­هایی مثل خواهرم آن چنان عاشق آقای راجرز بودند. آقای راجرز کاری می‌­کرد که فکر کنید کسی هست که به شما اهمیت می‌­دهد و شما را متمایز و خاص می­داند؛ بر خلاف چیزی که عوضی­‌های فاکس نیوز و وال استریت ژورنال در مقالاتشان ادعا می‌­کردند. او به شما قول موفقیت و افتخار نمی‌­داد. فقط می‌گفت که مهم نیست چه قیافه‌ای داری، چه قدر توانایی یا چه قدر پول داری، تو ارزشمندی!

در آشپزخانه ایستادم و به حرفش گوش دادم. چیزهایی بود که به عنوان یک انسان بالغ باید از قبل می­‌دانستم، با این حال با شنیدن آن‌ها شروع کردم به گریستن. این را تعریف کردم که بگویم همین عکس العمل را در پایان مستند “همسایه‌ام میشی؟” هم داشتم. در سالن نمایش منتقدین نشسته بودم و دفترچه یادداشتم را جلوی صورتم گرفته بودم که کسی نفهمد در حال اشک ریختن هستم.

حالا اگر کسی مثل من که خاطرات کودکیش از آقای راجرز شامل شایعات قتل‌­های زنجیره­ای او هم می‌­شود، قادر است چنین عکس العملی را نشان دهد، تصور کنید “همسایه‌ام میشی؟” با کسانی که همیشه عاشق آقای راجرز بودند چه می­‌کند. هنگام تماشای این مستند فراموش نکنید که دستمال کاغذی همراهتان باشد، آن هم به تعداد زیاد!

نکات جالب

مستند “همسایه‌ام میشی؟” شامل کلیپی کوتاه از دیدار فرد راجرز با کوکو گوریل مشهور است. مستند کوکو را نشان می­‌دهد که کفش‌­های آقای راجرز را از پایش در می­‌آورد. دلیل این کار گوریل توضیح داده نمی‌شود. پس از مرگ کوکو در ژوئن 2018، چندین مراسم ادای احترام برای کوکو برگزار شد. در آن‌ها توضیح داده شد که کوکو با وفاداری تمام هر روز برنامه آقای راجرز را تماشا می­‌کرد. در طول ملاقات آن‌ها، کوکو کفش‌هایش را درمی‌آورد. دلیل این رفتار این بود که او در ابتدای هر قسمت می‌دید که راجرز این کار را می‌کند.

کارگردان فیلم “همسایه‌ام میشی؟”، مورگان نویل، نقل می‌کند که گفت و گو با یویو ما در مورد زندگی، یکی از اتفاقات الهام بخش ساخت این مستند برای وی بوده است. به گفته یویو ما، این راجرز بود که او راهنمایی کرد چگونه از شهرتش برای انتشار خوبی در جهان سود ببرد.

دانلود “همسایه‌ام میشی؟”