فیلم سینمایی اتوبوس شب یکی از آثار موفق و البته متفاوت سینمای جنگ است. زیرا به بخشی از جنگ پرداخته که کمتر فیلمسازی به سراغ آن رفته است. این فیلم درباره جابجایی اسیران عراقی است و جزو معدود فیلمهایی است که طی موقعیتی باور پذیر به مواجهه رزمندگان ایرانی و عراقی پرداخته است.
فیلم اتوبوس شب فیلمنامه محکمی دارد و پور احمد آن را تا نهایی شدن، پنج بار بازنویسی کرده است. از همه مهمتر اینکه این فیلم یکی از اقتباسهای قابل اعتنای سینماست. اتوبوس شب بر اساس کتاب داستانهای شهر جنگی نوشته حبیب احمدزاده ساخته شده است که احمدزاده خود نیز نگارش فیلمنامه را به عهده داشته است.
مشخصات فیلم
عنوان | اتوبوس شب |
کارگردان | کیومرث پوراحمد |
تهیه کننده | کیومرث پوراحمد، مهدی همایونفر |
نویسنده | کیومرث پوراحمد |
بازیگران | خسرو شکیبایی، محمدرضا فروتن، النازشاکردوست، کوروش سلیمانی، امیرمحمد زند، مهردادصدیقیان، احمد کاوری |
موسیقی | فردین خلعتبری |
فیلمبردار | مهدی جعفری |
تدوینگر | کیومرث پوراحمد |
داستان فیلم
در دوران جنگ به عیسی رزمنده نوجوان و عماد ماموریت داده میشود. تعدادی اسیر عراقی را با اتوبوسی به رانندگی عمو رحیم به قرارگاهی در پشت جبهه منتقل کنند. آنها باید به اسیران دست و چشم بسته چنین وانمود کنند که تعدادشان بیشتر است تا مبدا آنها به فکر شورش بیفتند.
بیماری صرع یکی از اسیران باعث میشود ار اسیر دیگری به نام فواد، یک کرد عراقی که تصحیلات پزشکی کرده و تجربههایی در این زمینه دارد، کمک بگیرند. با بازشدن چشمهای او، عماد و فواد یکدیگر را به جا میآورند که پیش از شروع جنگ، در قطاری در اروپا با یکدیگر آشنا شده بودند.
در راه، عماد بر اثر ترکش خمپارهای بیناییاش را از دست میدهد و فواد پانسمانش میکند. یکی از اسیران هم بر اثر ترکش انفجار میمیرد که در کاروانسرایی بین راه دفنش میکنند. در حالی که کلنجارهای عمو رحیم و عیسی در طول راه ادامه دارد، چند بار راه را گم میکنند و باز به جاده برمیگردند.
لاستیک اتوبوس پنچر میشود و عمو رحیم و عیسی از یکی از اسیران نیمه عراقی/ نیمه ایرانی به نام فاروق که فارسی هم میداند کمک میگیرند. چون چشمانش را برای پنچرگیری باز کردهاند و تعداد ایرانیهای اتوبوس را دیده، عیسی نزد اسیران دیگر چنین وانمود میکند که با شلیک چند گلوله او را کشته، اما در واقع چشم بند او را به دهانش میبندد که حرفی نزند. یک افسر بعثی که جزو اسیران است و از ابتدا سرنیزهاش را در پوتین خود مخفی کرده بود. در فرصتی با استفاده از آن و گروگان گرفتن عماد، عیسی را خلع سلاح میکند و کنترل اتوبوس را به دست میگیرد.
کارگردان
کیومرث پوراحمد متولد 25 آذر 1328 در نجف آباد کارگردان، فیلمنامه نویس، تهیه کننده و تدوین گر ایرانی است. او کارش را با نقدنویسی آغاز کرد و از 1353 با دستیاری در مجموعه تلویزیونی آتش بدون دود وارد سینما شد. فیلم شب یلدا الهام گرفته از زندگی خود اوست. پوراحمد شرح حال خود را در کتابی تحت عنوان کودکی نیمه تمام منتشر کرده است.
وی، قصه اتوبوس شب را در طول ۹ ماه، پنج بار بازنویسی کردهاست. او که این فیلم را بر اساس داستانهای شهر جنگی اثر حبیب احمدزاده ساخته، در این باره گفتهاست:
وقتی این کتاب را مطالعه کردم، داستان نوجوانی که چهل اسیر را از آبادان به ماهشهر میبرد، به قدری گیرا و جذاب بود که مرا به دنبال خود کشاند و گفت مرا بساز. این فیلم به تهیهکنندگی مهدی همایونفر در مرکز سیما فیلم تولید شد.
پوراحمد در شب تقدیر از وی خود را شاگرد مسعود کیمیایی دانست و گفت: این افتخاری برای یک شاگرد است که در مراسم تقدیر از او در کنار استادش قرار گیرد. پوراحمد در سال 1385 فیلم اتوبوس شب را ساخت که مورد تحسین منتقدان و عموم قرار گرفت.
بازیگران
خسرو شکیبایی: از آخرین افتخارات شکیبایی هم دیپلم افتخار برای فیلم اتوبوس شب بود. شکیبایی آخرین جایزه اش را از ششمین جشن ماهنامه دنیای تصویر برای بازی در فیلم کاغذ بی خط دریافت کرد.
محمدرضا فروتن: بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون است که در آثار کارگردانهای معروف و بزرگی چون مسعود کیمیایی،رخشان بنی اعتماد و کیومرث پوراحمد بازی کردهاست.
الناز شاکر دوست: بازیگری را با تئاتر آغاز کرد. در سن نوزده سالگی، با بازی در فیلم گل یخ در سال 1383، به کارگردانی کیومرث پور احمد، پا به عرصه سینما گذاشت.
کوروش سلیمانی: فعالیت بازیگری خود در تئاتر و تلویزیون را از سال 1370 از شهر کرمانشاه و فعالیت خود در سینما را از سال 1378 با فیلم متولد ماه مهر آغاز کردهاست.
نگاهی به فیلم اتوبوس شب
اتوبوس شب ویژگیهای ستایش برانگیزی دارد که فقط به حد و اندازه سینمای اکنون ما مربوط نمیشود. طبیعتا انتظارات از پوراحمدی که با دو فیلم قبلیاش کاملا خود را به حاشیه رانده بود حالابیشتر از هر زمان دیگری است.
البته این شک و بدگمانی کماکان به قوت خود باقی است که حتما با فیلمی کامل و بدون نقص مواجه نخواهیم بود. سالن تاریک سینما را صددرصد راضی ترک نخواهیم کرد. البته این هم در نوع خودش باز به علل فرامتنی زیادی وابسته است.
اتوبوس شب در عین ظرافتها و خلاقیتهای هنری موجود در متن، ایراداتی هم دارد که به راحتی میتواند عدهایی از مخاطبان خود را از دست بدهد.
آن چیزی که در مرحله اول فیلم اتوبوس شب را متمایز میکند، نوآوری و بدعتی است. همچنین در فیلمنامه دقیقا بدان توجه شده و در پرداخت و اجرای نهایی کاملا به تصویر درآمده است.
انتخاب دو بازیگر و به طور کلی شخصیتپردازی آنها تنها ضعف و به نوعی پاشنه آشیل فیلم به شمار میآید. اینکه رزمنده جوان از کجا آمده، چه موقعیتهایی داشته است. مثلا در فرنگ تحصیل میکرده و اکنون در جنگ است. چیزی نیست که به فیلم ربطی داشته باشد به ویژه که دیگر شخصیتها و کلا دیگر رزمندگان این جهان متن مستقل از آن توصیف شده اند.
دومی هم به حضور الناز شاکردوست مربوط می شود که در چنین فضای اگزوتیک و خشنی، زیادی شفاف، شهری و پررنگ و لعاب به نظر میرسد.
در یک کلام فیلم پر است از مواردی که میبایست یا کلا حذف میشدند یا با تکنیک دیگری روایت میشدند. این لحظات از فیلم آن قدر نالازم و غیرضروری از آب درآمدهاند که کارگردانی یکدست فیلم را هم به یکباره دچار ضعف و دگرگونی کردهاند.
دانلود فیلم
مطالب مرتبط
مطالب اخیر
نقد و بررسی سریال House of the Dragon (خاندان اژدها)
House of the Dragon (خاندان اژدها) یک مجموعه تلویزیونی آمریکایی رو به پخش در ژانر درام فانتزی است که توسط…
بررسی بازی Cult of the Lamb (فرقه بره)
Cult of the Lamb (فرقه بره) یک بازی اکشن ماجراجویی است. و توسط توسعه دهنده مستقل Massive Monster ساخته شده…